- خطبه ها
- /
- خطبه های نماز جمعه
خطبه‌ی نخست:
سپاس خداوند را و سپاس و سپاس دگربار او را که ما را هدایت نمود و خودمان هدایت نمی‌شدیم اگر او ما را هدایت نمی‌کرد. توفیق و توکل و توسلم تنها به او است. گواهی می‌دهم که معبودی جز الله نیست، یگانه است و شریک ندارد. به نشانه‌ی اقرار به خداوندی‌اش و تحقیر کسانی که او را انکار کرده و به او کفر ورزیده‌اند. گواهی می‌دهم که سرورمان محمد صلی الله علیه وآله وسلم رسول او، تا چشمی ببیند و گوشی بشنود [تا پایان حیات]، سرور مخلوقات و بشریت خواهد بود. پروردگارا! تا روز قیامت درود، سلام و برکت بفرست بر سرورمان محمد و بر خاندان و یارانش و نسل او و کسی که محبت او در دل دارد و کسی که از او پیروی کند.
پروردگارا، ما را علمی نیست جز آن چه به ما آموختی، به راستی که دانا و باحکمتی، بار الها، آن چه به سود ماست، به ما بیاموز و از آن چه به ما آموختی، به ما منفعت برسان و بر علم ما بیفزای، حق را به ما حق بنما و توفیق پیروی از آن را نصیبمان گردان و باطل را به ما باطل بنما و توفیق اجتناب از آن را به ما ارزانی کن و ما را از کسانی بگردان که سخن را می‌شنوند و از بهترینش پیروی می‌کنند و با رحمت خود ما را در زمره‌ی بندگان نیکوکارت قرار ده.
دعا مغز عبادت است:
برادران گرامی، اندکی پیش از رمضان درباره‌ی رمضان سخن گفتیم و پس از آن درباره‌ی قرآن و پس از آن جنگ بدر و انفاق سخن گفتیم و شب قدر باقی ماند. در شب قدر انسان به خداوند عزیز متمایل می‌شود و دعا گوهر این روی آوردن و راز آن است. امام احمد در مسند خود روایت می‌کند که:(( لَيْسَ شَيْءٌ أَكْرَم عَلَى اللَّه تَعَالَى مِنَ الدُّعَاءِ ))
((هیچ چیز از دعا برای خداوند متعال گرامی‌تر نیست.))
(( لَيْسَ شَيْءٌ أَكْرَم عَلَى اللَّه تَعَالَى مِنَ الدُّعَاءِ ))
((هیچ چیز از دعا برای خداوند متعال گرامی‌تر نیست.))
(( الدعاء مخ العبادة ))
((دعا مغز عبادت است.))
شما نماز می‌خوانید تا با خداوند ارتباط برقرار کنید، روزه می‌دهید و زکات می‌پردازید و حج می‌گزارید تا با خدا ارتباط برقرار کنید. چشم می‌پوشید، امر به معروف می‌کنید، نهی از منکر می‌کنید، دستورات را اجرا می‌کنید و از نواهی دوری می‌کنید تا با خداوند ارتباط خوبی برقرار کنید. شما هر وقت خداوند را بخوانید؛ در بهترین و متین‌ترین حالت ارتباط با او هستید. دعا اسلحه‌ی مؤمن است. زمانی که خداوند خالق هستی و آفریننده‌ی بزرگ و پروردگار مهربان را می‌خوانید. شما را یاری می‌کند، گام‌های شما را استوار می‌سازد، یاری می‌نماید، از شما حمایت می‌کند و درخواست‌هایتان را به شما عطا می‌نماید. آیا حدیث قدسی و حدیث شریف نبوی را نشنیده‌اید که می‌فرماید:
(( إذا كان ثلث الليل الأخير نزل ربكم إلي السماء الدنيا فيقول: هل من تائب فأتوب عليه ؟ هل من سائل فأعطيه ؟ هل من مستغفر فأغفر له ؟ هل من طالب حاجة فأقضيها له ؟ حتى يطلع الفجر))
((هر گاه خداوند در یک سوم پایانی شب به آسمان دنیا فرود می‌آید می‌فرماید: آیا توبه کننده ای هست که توبه‌اش را بپذیرم؟ آیا درخواست کننده‌ای هست که درخواست او را اجابت کنم؟ آیا آمرزش طلبی هست که او را بیامرزم؟ آیا نیازمندی هست که نیازش را برآورده نمایم؟ تا این که پگاه می‌دمد.))
خداوند میان انسان و قلب او قرار می‌گیرد:
بنابراین در مصابیح السنة آمده است: دعا مغز عبادت است ولی برادران گرامی به قرآن بازگردیم خداوند چه می‌گوید؟ می‌فرماید:﴿ وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ ﴾
(و هرگاه بندگان من از تو در باره من بپرسند [بگو] من نزديكم.)
﴿ وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ ﴾
(و هرگاه بندگان من از تو در باره من بپرسند [بگو] من نزديكم.)
﴿ وَهُوَ الَّذِي فِي السَّمَاءِ إِلَهٌ وَفِي الْأَرْضِ إِلَهٌ ﴾
(و اوست كه در آسمان خداست و در زمين خداست.)
﴿وَهُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ مَا كُنْتُمْ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ﴾
(و هر كجا باشيد او با شماست و خدا به هر چه مى كنيد بيناست.)
﴿مَا يَكُونُ مِنْ نَجْوَى ثَلَاثَةٍ إِلَّا هُوَ رَابِعُهُمْ وَلَا خَمْسَةٍ إِلَّا هُوَ سَادِسُهُمْ وَلَا أَدْنَى مِنْ ذَلِكَ وَلَا أَكْثَرَ إِلَّا هُوَ مَعَهُمْ أَيْنَ مَا كَانُوا﴾
(هيچ گفتگوى محرمانه‌اى ميان سه تن نيست مگر اين كه او چهارمين آن‌هاست و نه ميان پنج تن مگر اين كه او ششمين آن‌هاست و نه كمتر از اين [عدد] و نه بيشتر، هر كجا باشند او با آن‌هاست.)
﴿ وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ ﴾
(و هرگاه بندگان من از تو درباره من بپرسند [بگو] من نزديكم.)
اخلاص در دعا:
برادران گرامی خداوند می‌فرماید:﴿وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ﴾
(و هرگاه بندگان من از تو در باره من بپرسند [بگو] من نزديكم و دعاى دعاكننده را به هنگامى كه مرا بخواند اجابت مى‌كنم.)
﴿ وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ ﴾
(و هرگاه بندگان من از تو در باره من بپرسند [بگو] من نزديكم.)
﴿أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ﴾
(و دعاى دعاكننده را به هنگامى كه مرا بخواند اجابت مى‌كنم.)
﴿وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ﴾
((و هرگاه بندگان من از تو در باره من بپرسند [بگو] من نزديكم و دعاى دعاكننده را به هنگامى كه مرا بخواند اجابت مى‌كنم.)
﴿إِذْ نَادَى رَبَّهُ نِدَاءً خَفِيّاً﴾
(آنگاه كه [زكريا] پروردگارش را آهسته ندا كرد.)
﴿وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ﴾
(و هرگاه بندگان من از تو در باره من بپرسند [بگو] من نزديكم و دعاى دعاكننده را به هنگامى كه مرا بخواند اجابت مى‌كنم.)
﴿أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ﴾
( و دعاى دعاكننده را به هنگامى كه مرا بخواند اجابت مى‌كنم.)
﴿ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعاً وَخُفْيَةً إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ﴾
(پروردگار خود را به زارى و نهانى بخوانيد كه او از حدگذرندگان را دوست نمى‌دارد.)
﴿ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعاً وَخُفْيَةً إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ﴾
(پروردگار خود را به زارى و نهانى بخوانيد كه او از حدگذرندگان را دوست نمى‌دارد.)
﴿ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعاً وَخُفْيَةً إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ﴾
(پروردگار خود را به زارى و نهانى بخوانيد كه او از حدگذرندگان را دوست نمى‌دارد.)
﴿وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي﴾
(و هرگاه بندگان من از تو در باره من بپرسند [بگو] من نزديكم و دعاى دعاكننده را به هنگامى كه مرا بخواند اجابت مى كنم پس [آنان] بايد فرمان مرا گردن نهند.)
توسل به غیر خداوند شرک نابخشودنی:
اما سئوال مهم، چرا مردم اوامر الهی را رعایت نمی‌کنند؟ پاسخ ساده است: زیرا آنان او را نمی‌شناسند. اگر بدانند همه چیز در اختیار او است، تمام سرنوشت، تمام اعضا، تمام نیازها، تمام مسائل و افراد پیرامون آنان همه در اختیار او است؛ پاسخ او را می‌دادند. انسان چرا به غیر خداوند متمایل است؟ زیرا فکر می‌کند این طرف می‌تواند او به او نفع یا زیانی برساند، ببخشد، بگیرد، او را بالا برد یا خوار کند یا چیزی به او بدهد. اما اگر حقیقت مؤکد بر یگانگی خداوند را بداند و این که هیچ والایی بخش، هیچ خوارکننده، هیچ بخشنده، گیرنده، عزت بخش، خوار کننده، سخت گیرنده و آسان کننده‌ای جز خداوند وجود ندارد، در این صورت آرزوهایش از دیگران قطع و به شکل قطعی، ضروری و حتمی به خداوند تمایل پیدا می‌کند. بنابراین بندگان بهتر از توحید نیاموخته‌اند و پایان علم توحید است. محتوای رسالت‌های پیامبران همه چنان که خداوند می‌فرماید:﴿ وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا نُوحِي إِلَيْهِ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدُونِ ﴾
(و پيش از تو هيچ پيامبرى نفرستاديم مگر اين كه به او وحى كرديم كه خدايى جز من نيست پس مرا بپرستيد.)
دو روز پیش مثالی زدم و یک آیه‌ی قرآنی را با لطف خداوند تفسیر می‌کردم:
﴿اللَّهَ لَا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَنْ يَشَاءُ﴾
(مسلما خدا اين را كه به او شرك ورزيده شود نمى‌بخشايد و غير از آن را براى هر كه بخواهد مى‌بخشايد.)
بنشینید. می‌توانید در جهت حرکت قطار بنشینید. می‌توانید بر عکس مسیر بنشینید. سرگیجه می‌گیرید درحالی که می‌توانستید در مسیر حرکت بنشینید. می‌توانید بلیط درجه یک رزرو کنید و به اشتباه به کوپه‌ی درجه‌ی دو بروید. این‌ها اشتباه است. اما اشتباهی که بخشیده نمی‌شود این است که به کوپه‌ای بروید که به قطار متصل نیست. به واگن و کوپه‌ی ایستاده‌ای بروید. اشتباهات شما در قطار در حال رفتن انجام می‌شود. به مقصد می‌رسید و همه چیز تمام می‌شود. اشتباهات شما در مسیر حرکت به سوی هدف در قطار در حال حرکت قابل بخشش است. ایستاده بودید نشستید. در یک سمت بودید به سمت دیگر رفتید. در واگن درجه دو بودید و بلیت شما برای واگن درجه یک بوده است. تمام این‌ها قابل تصحیح است. اما رفتن به کوپه‌ای که به قطار متصل نیست و به این سفر مرتبط نیست و که ایستاده است؛ این اشتباه بخشودنی نیست. یعنی اگر به غیر خداوند متمایل شوید این شرک است. این گناه بخشیده نمی‌شود. اما اگر به خداوند متمایل شوید شما را می‌پذیرد و توبه‌ی شما را می‌پذیرد و گناهان شما را می‌آمرزد و درمان می‌نماید و می‌بخشد و .. می‌فرماید:
﴿اللَّهَ لَا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَنْ يَشَاءُ﴾
(مسلما خدا اين را كه به او شرك ورزيده شود نمى‌بخشايد و غير از آن را براى هر كه بخواهد مى‌بخشايد.)
﴿وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي﴾
(و هرگاه بندگان من از تو در باره من بپرسند [بگو] من نزديكم و دعاى دعاكننده را به هنگامى كه مرا بخواند اجابت مى‌كنم پس [آنان] بايد فرمان مرا گردن نهند.)
ارتباط پاسخ دادن به خدا با ایمان به او:
نکته‌ی بسیار دقیق وجود دارد وقتی دستور دهنده را بشناسید دستور را اجرا می‌کنید زیرا اجرای دستور نیاز به یک انگیزه‌ی درونی دارد. تنها در صورتی که دستور دهنده بزرگ باشد به اجرای دستور می‌پردازید. همیشه این مثال را می‌زنم. اگر دستوری از سوی یک گروهبان به شما داده شود. این دستور بی تأثیر است. هر چقدر رتبه بالاتر برود دستور مورد انتظار است. دستور نزد شما مهم‌تر می‌شود. اگر این دستور از بالاترین مقام در ارتش باشد شما به سرعت آن را انجام می‌دهید. اگر خداوند را بشناسید، بزرگی، کبریا، قدرت و بی نیازی‌اش را بشناسید و دانستید که او آفریننده، پرورش دهنده، آفریننده، یگانه و کامل است و تمام امور در اختیار او است، تمام امور به او باز می‌گردد، ملکوت آسمان‌ها و زمین به دست او است؛ به طور حتم به او تمایل می‌یابید و پاسخ او را می‌دهید. به خاطر این که پاسخ مرا بدهند و به من ایمان آورند. ناگزیر باید به من ایمان آورند و پاسخم را بدهند. پس از آن شما و پروردگارتان هستید هر طور می‌خواهید او را بخوانید و هر وقت خواستید و در هر موضوعی خواستید بخوانید. مرا بخوانید تا بیابید. اگر مرا یافتید همه چیز را یافته‌اید و اگر مرا از دست دادید همه چیز را از دست داده‌اید. من از هر چیزی برایتان محبوب ترم. می‌فرماید:
﴿وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي وَلْيُؤْمِنُوا بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ﴾
(و هرگاه بندگان من از تو در باره من بپرسند [بگو] من نزديكم و دعاى دعاكننده را به هنگامى كه مرا بخواند اجابت مى كنم پس [آنان] بايد فرمان مرا گردن نهند و به من ايمان آورند باشد كه راه يابند.)
برادران گرامی، اگر خداوند با شما باشد چه کسی بر علیه شما است؟ و اگر خداوند بر علیه شما باشد چه کسی با شما است؟ کسی با شما نیست. اگر خداوند با شما باشد دشمن شما ندانسته و نخواسته با شما است. نخواسته و نطلبیده به شما خدمت می‌کند. خداوند او را به تسخیر شما در می‌آورد. اگر خداوند با شما باشد چه کسی بر علیه شما است؟ اگر بر علیه شما باشد چه کسی با شما است؟
با خدا باش تا خدا با خود ببینی و همه را رها کن و مراقب طمع خویش باش
اگر به تو بخشد که از تو بگیرد وگر بگیرد که بخشد تو را
خودت را خوار او کن پیش از آن که خود خوار خویشتن شوی
***
(( أنا أغْنى الشُّركاء عن الشِّركِ، مَنْ عَمِل عَمَلا أشرك فيه مَعي غيري تركتهُ وشِرْكَهُ ))
((من بی نیازترین شریکان از شرک هستم. هر کس کاری بکند و در آن با من شریک قرار دهد او و شرک او را رها می‌کنم.))
کسی که می‌خواهد نیرومندترین شخص باشد به خداوند توکل کند:
برادران گرامی، در صحیح مسلم از ابوهریره آمده است که گفت: رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرموده است:((إنَّ اللَّهَ تَعالى طَيِّبٌ لا يَقْبَلُ إِلاَّ طَيِّباً، وَإنَّ اللَّهَ تَعالى أمَرَ المُؤْمِنِينَ بِمَا أمَرَ بِهِ المُرْسَلِينَ، فَقالَ تَعالى: يا أيُّهَا الرُّسُلُ كُلُوا مِنَ الطَّيِّباتِ وَاعْمَلُوا صَالِحاً إنِّي بِما تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ وَقالَ تعالى: يا أيُّها الَّذِينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّباتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ [البقرة :172]ثُمَّ ذَكَرَ الرَّجُلَ يُطِيلُ السَّفَرَ أشْعث أغْبَرَ يَمُدُّ يَدَيْهِ إلى السَّماءِ: يا رَبّ يا رَبّ، وَمَطْعَمُهُ حَرَامٌ وَمَشْرَبُهُ حَرَامٌ وَمَلْبَسُهُ حَرَامٌ، وَغُذِي بالحَرَامِ، فأنّى يُسْتَجابُ لِذَلِكَ؟ ))
((همانا خداوند پاک است و بجز پاکی چیزی را نمی‌پذیرد و همانا به مؤمنین فرمان داد آن چه را که به پیامبران فرمان داده بود، خداوند متعال می‌فرماید: ای پیامبران، از چیزهای پاکیزه بخورید و کار شایسته کنید، و باز دوباره می‌فرماید: ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از نعمت‌های پاکیزه‌ای که روزی شما کرده‌ایم بخورید. سپس مردی را یادآور می‌شود که سفرش دراز است و پراکنده موی و غبارآلود دست به سوی آسمان دراز می‌کند و می‌گوید: پروردگارا، پروردگارا، درحالی که خوراکش حرام، آشامیدنش حرام، پوشاکش حرام است و با حرام تغذیه شده است، با این حال چگونه دعایش مستجاب شود؟))
خداوند با شما نیست. شما با اطاعت قوی‌ترین انسان هستید. اگر خواستید قوی‌ترین انسان باشید به خداوند توکل کنید. اگر خواستید بی نیازترین انسان باشید؛ بیشتر از خودتان به خدا اعتماد داشته باشید. اگر خواستید بزرگوارترین انسان باشید تقوای الهی پیشه کنید. از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم روایت است که فرمود:
((لا يقل أحدكم: اللهم اغفر لي إن شئت، اللهم ارحمني إن شئت، ليعزم المسألة فإنه لا مكره له))
((یکی از شما نگوید: خدایا اگر خواستی مرا ببخش. خدایا اگر خواستی بر من رحم کن. بر خواسته‌ی خود اصرار کند که چیزی نیست که برآوردنش برای خدا سخت باشد.))
اگر چشمت از حسن ما آن چه دیدند را ببیند، از ما رو به دیگری نکردی
اگر گوش‌هایت سخن نیک ما بشنود، لباس تکبر از تن برون کردی و نزد ما آمدی
گر ذره‌ای طعم محبت چشیدی، کشته‌ی محبت ما را درک همی کردی
گر نسیمی از تقرب ما به تو وزد، از شوق تقرب به ما همی مردی
گر روزنی از تجلی ما بر تو تابد، تمام هستی را به خاطر ما رها می‌کردی
***
نیک‌ترین چیز در دنیا ارتباط با خدا است:
اگر خداوند را دوست داشته باشید شما برترین انسان هستید. از میان مخلوقات خالق را برگزینید و از میان پیرامونیان خود خداوند سبحان را انتخاب کنید. به او تمایل یابید. پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم چه می‌فرماید؟ «اگر از میان بندگان دوستی بر می‌گزیدم ابوبکر بود ولی برادر و دوست به خاطر خدا». خداوند دوست است. او یاری‌گر، محبوب و مهربان است. کسی که خدا را بشناسد دیگران را رها می‌کند. ای فرزند آدم مرا بخواه تا بیابی و اگر یافتی همه چیز را یافته‌ای و اگر خدا را از دست دادید همه چیز را از دست داده‌اید. من از هر چیزی برای شما محبوب ترم. همه‌ی آسمان‌ها و زمین را برای تو آفریده‌ام پس خودت را خسته نکن و تو را به خاطر خودم آفریده‌ام پس بازی نکن. به حق خودم بر تو سوگند که خودت را مشغول آن چه برایت تضمین کرده‌ام نکن و آن چه بر تو فرض نموده‌ام را رها نکن. آسمان‌ها و زمین را برایت آفریده‌ام. از آفرینش آن خسته نشده‌ام. آیا از فرستادن یک تکه نان در هر لحظه برایت ناتوانم؟ تو نسبت به من فریضه‌ای داری و من روزی‌ات را می‌دهم. اگر در فرض من نافرمانی کنی در روزی‌ات با تو مخالفت نمی‌کنم و به عزت و جلالم سوگند اگر به روزی‌ات راضی نباشی دنیا را بر تو مسلط کنم تا در آن مانند وحوش در بیابان بدوی و از آن تنها روزی‌ات به تو نرسد و من به تو توجهی نمی‌کنم و نزد من منفور هستی. تو می‌خواهی و من می‌خواهم. اگر خواسته‌های مرا انجام دهی هر چه خواهی به تو دهم. اگر در آن چه از تو می‌خواهم فرمان نبری؛ در آن چه خواهی تو را خسته کنم. سپس آن چه من خواهم همان شود.برادران گرامی، اهل دنیای بینوایند، به دنیا آمدند و از آن رفتند اما بهترین چیز را در آن نچشیدند. بهترین چیز در دنیا ارتباط با خدا است. احساس کنید خداوند شما را دوست دارد. با شما است. در پناه و حمایت او هستید. احساس کنید به راه راست می‌روید. به روش درست حرکت می‌کنید. احساس کنید این دنیا گذرا است و جای ماندن نیست و دنیا به آخرتی خواهد انجامید که نعمت‌های جاودان دارد.
وجوب ایمان به حکمت خداوند و این که همه چیز در اختیار او است:
برادران گرامی، ما از هر مومنی این سوال را داریم. یکی به شما می‌گوید: من دعا کردم ولی قبول نشد! این مورد را برایم توضیح دهید؟ آیا خداوند نفرموده است:﴿ وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ ﴾
(و پروردگارتان فرمود مرا بخوانيد تا شما را اجابت كنم.)
برادران گرامی در حدیث شریف آمده است:
((إِنَّ رَبَّكــُمْ حَيِيٌ كَرِيمٌ. يَسْتَحْي مـِنْ عَبْدِهِ أنْ يَرْفَعَ إِلَيْهِ يَدَيْهِ، فَيَرُدَّهُمَا صِفْراً -أَوْ قَالَ- خَائِبَتَيْنِ))
((پروردگارتان با حیا و بزرگوار است. از بنده‌اش شرم دارد که دستش را بالا برد و دستانش را خالی –یا- بدون پاسخ برگرداند.))
خداوند مهربان، توانا است و شما را دوست دارد و دلیل: «کسانی که مرا یاد می‌کنند با من دوست هستند. کسانی که مرا سپاس می‌کنند برایشان نعمت می‌افزایم. کسانی که مرا نافرمانی می‌کنند آنان را از رحمت خود ناامید نمی‌کنم. اگر توبه کنند؛ دوست و اگر توبه نکنند من پزشک آنان هستم. آنان را با مصیبت‌ها می‌آزمایم تا از گناهان پاکشان نمایم. نیکی نزد من ده برابر است و بدی‌ها یک برابر، من می‌بخشم و نسبت به بنده‌ام از مادرش به او مهربان ترم».اگر خداوند برایتان مستجاب ننمود یقین بدانید که چیزی که از او خواستید به نفع شما نبوده و او بخشنده است و بر هر چیزی توانا و مهربان دانا است. چیزی که خواستید مناسب شما نبوده و حکمت نبوده به شما داده شود. از بندگانم کسانی‌اند که تنها فقر شایسته‌ی آنان است. اگر او را بی‌نیاز کنم؛ دینش نابود می‌شود. این شخص به همین مقدار اموال پایبند است و اگر میزان دارایی‌اش افزون شود نافرمان می‌شود و فساد می‌کند و من به او آگاهم. بنابراین مرا می‌خواند و من اجابت نمی‌کنم. برخی از بندگانم فقط بی نیازی شایسته‌ی آنان است و اگر او را نیازمند نمایم دینش را نابود می‌کند. خداوند متعال می‌فرماید:
﴿وَعَسَى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئاً وَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَعَسَى أَنْ تُحِبُّوا شَيْئاً وَهُوَ شَرٌّ لَكُمْ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ﴾
(بسا چيزى را خوش نمى‌داريد و آن براى شما خوب است و بسا چيزى را دوست مى‌داريد و آن براى شما بد است و خدا مى داند و شما نمی‌دانید.)
﴿قُلِ اللَّهُمَّ مَالِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِي الْمُلْكَ مَنْ تَشَاءُ وَتَنْزِعُ الْمُلْكَ مِمَّنْ تَشَاءُ وَتُعِزُّ مَنْ تَشَاءُ وَتُذِلُّ مَنْ تَشَاءُ بِيَدِكَ الْخَيْرُ إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ﴾
(بگو بار خدايا تويى كه فرمان فرمايى هر آن كس را كه خواهى فرمانروايى بخشى و از هر كه خواهى فرمانروايى را باز ستانى و هر كه را خواهى عزت بخشى و هر كه را خواهى خوار گردانى همه خوبی‌ها به دست توست و تو بر هر چيز توانايى.)
((إِنَّ رَبَّكــُمْ حَيِيٌ كَرِيمٌ. يَسْتَحْي مـِنْ عَبْدِهِ أنْ يَرْفَعَ إِلَيْهِ يَدَيْهِ، فَيَرُدَّهُمَا صِفْراً -أَوْ قَالَ- خَائِبَتَيْنِ))
((پروردگارتان با حیا و بزرگوار است. از بنده‌اش شرم دارد که دستش را بالا برد و دستانش را خالی –یا- بدون پاسخ برگرداند.))
((ما هو آت قريب إلا أن البعيد ما ليس بآت، لا يعجل الله لعجلة أحد، ولا يخف لأمر الناس، ما شاء الله لا ما شاء الناس، يريد الله أمرا، ويريد الناس أمرا، ما شاء الله كان، ولو باعده الناس، ولا مقرب لما باعده الله، ولا مبعد لما قرب الله، ولا يكون شيء إلا بإذن الله ))
((هر چه بیاید نزدیک است به جز دور که نمی‌آید. خداوند به خاطر شتاب کسی شتاب نمی‌کند و از امور مردم نمی‌ترسد، هر چه خدا بخواهد می‌شود نه هر چه مردم بخواهند. خداوند چیزی می‌خواهد و مردم چیزی می‌خواهند؛ هر چه خدا بخواهد همان شود اگر چه مردم آن را نخواهند و هر چه خدا نخواهد کسی نمی‌تواند انجام دهد و هر چه خدا بخواهد کسی نمی‌تواند مانع شود و هر چه هست به اذن و اراده‌ی او است.))
((إنّ الله ليحمي صفيّهُ من الدنيا كما يحمي أحدكم مريضه من الطعــام))
((خداوند دوستانش را از دنیا حمایت می‌کند مانند یکی از شما که مراقبت غذای بیمارتان هستید.))
((إنّ الله يحمي صفيَّهُ من الدنيا كما يحمي الراعي الشفيق غنَمَهُ من مراتع الهلكة))
((خداوند دوستانش را نسبت به دنیا مراقبت می‌کند مانند چوپان دلسوزی که گوسفندانش را از مراتع خطرناک، محافظت می‌کند.))
دعا به خاطر التماس، خواری، توبه و پایبندی:
برادران گرامی؛ پرسشی دیگر به ذهن خطور می‌کند. اگر خداوند دانا و بینا و شنونده است و بنده‌اش را نیازمند می‌بیند، چرا پاسخ خواسته‌اش را نمی‌دهد؟ این جا یک مسأله است. خداوند وقتی بنده‌اش را منافق، متوجه دیگران، بی خبر، سهل انگار، منحرف و نافرمان ببیند باید او را درمان کند. برخی از سختی‌ها را بر او می‌فرستد. می‌فرماید: مرا بخوان. وقتی بنده خدایش را بخواند و این سختی‌ها از او برداشته شود؛ بنده چه احساسی دارد؟ احساس می‌کند خدا او را می‌شنود و دعایش را اجابت می‌کند. پس از دعا و پاسخ دعا چه چیزی به این بنده اضافه می‌شود؟ محبت بیشتری به او داده می‌شود. علم بیشتری کسب می‌کند. شناخت او به خدا بیشتر می‌شود. محبت او به خدا افزایش می‌یابد. در هر مرتبه‌ای باشید و خداوند خواسته باشد شما را به مرتبه‌ی دیگر منتقل نماید به شما می‌فرماید: مرا بخوان، مشکل این جا است. می‌خوانید و مشکل برطرف می‌شود. شناخت شما بیشتر می‌شود بع این که او شنونده، بینا، توانا و بی نیاز است و محبت شما به او بیشتر می‌شود. مبارک است نام خداوند با شکوه بزرگوار. دلیل آن این است که خداوند می‌فرماید:﴿ وَلَنُذِيقَنَّهُمْ مِنَ الْعَذَابِ الْأَدْنَى دُونَ الْعَذَابِ الْأَكْبَرِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ ﴾
(و قطعا غير از آن عذاب بزرگتر از عذاب اين دنيا [نيز] به آنان مىچشانيم اميد كه آن‌ها [به خدا] بازگردند.)
﴿فَأَخَذْنَاهُمْ بِالْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ لَعَلَّهُمْ يَتَضَرَّعُونَ﴾
(و آنان را به تنگى معيشت و بيمارى دچار ساختيم تا به زارى و خاكسارى درآيند)
((اغتنموا الدعاء عند الرقة فإنها رحمة ))
((دعا را هنگام ترحّم و رقّت قلب غنیمت بشمارید که این یک رحمت الهی است.))
اهميت دعا:
موضوع پایانی، پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم می‌فرماید:((لن ينفع حذر من قدر، ولكن الدعاء ينفع مما نزل، ومما لم ينزل، فعليكم بالدعاء عباد الله))
(((احتیاط نمی‌تواند در مقابل تقدیر سودمند افتد ولی دعا می‌تواند در ارتباط با آنچه فرود آمده یا نیامده، مفید واقع گردد، پس بر شما باد دعا کردن ای بندگان خدا.))
وجود تخصص والایش و توجه دقیقش شاید به بیماری معدوی دچار شود و علم او هیچ سودی برایش نداشته باشد. یعنی هوش و ذکاوت انسان او را در برابر تقدیر الهی حفظ نمی‌کند. ذکاوت، تجربه، علم، اطلاعات، انرژی و برنامه ریزی‌هایش تمام این‌ها در مقابل خداوند بی نتیجه است. اما چه چیزی در مقابل خداوند به شما سود می‌رساند؟ این که با او باشید، اگر با او نباشید و تمام توجه‌ها را مبذول کنید و تمام اسباب را استفاده کنید و تمام توجیهات را انجام دهید و در ایجاد تمام برنامه‌های مثبت تلاش کرده باشید ناگزیر باید تقدیر الهی بیاید و باید تربیت انجام شود و اگر پروردگارتان بخواهد کاری بکند عقل تمام خردمندان را از آنان می‌گیرد. عقل شما، تجربه‌تان و هوشتان کجا است؟ هوشیاری‌تان و تجربه و برنامه ریزی‌هایتان نمی‌تواند مانع پروردگارمان شود. نباید اسباب را بگیرید و خدا را فراموش کنید، خیر، باید نگران همان نقطه‌ی امن خود باشد و ترس از تقدیر هیچ سودی ندارد ولی اگر به درگاه او دعا کنید برایتان سودمند است. دعا در آن چه واقع شده و نشده تأثیر دارد. پس ای بندگان خدا باید دعا کنید. این که با تجربه، علم، تخصص، مال، سلامتی، قدرت، نیرویتان از خداوند بی نیازی بجویید این تقدیر از همان محل امن بر شما وارد می‌شود. اما اگر او را خواندید شما بنده‌ی او هستید:
تنها ابزار من به سوی تو نیاز من به توست و با نیاز به تو نیاز خودم را برطرف می‌کنم.
تنها چاره‌ی من کوبیدن درب توست و اگر تو مرا رد کنی کدامین درب را بزنم؟
***
﴿إِنَّ الْإِنْسَانَ خُلِقَ هَلُوعاً * إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً * وَإِذَا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعاً* إِلَّا الْمُصَلِّينَ﴾
(به راستى كه انسان سخت آزمند [و بى تاب] خلق شده است * چون صدمه اى به او رسد عجز و لابه كند * و چون خيرى به او رسد بخل ورزد * غير از نمازگزاران.)
((لن ينفع حذر من قدر، ولكن الدعاء ينفع مما نزل، ومما لم ينزل، فعليكم بالدعاء عباد الله))
((احتیاط نمی‌تواند در مقابل تقدیر سودمند افتد ولی دعا می‌تواند در ارتباط با آن چه فرود آمده یا نیامده، مفید واقع گردد، پس بر شما باد دعا کردن ای بندگان خدا.))
التماس به درگاه خدا در حالت سختی و آسانی:
ایشان صلی الله علیه وآله وسلم می‌فرماید:((تضرعوا إلـى الله في الرخاء، فإن الله تعالى قال: من دعاني في الرخاء وفي الشدّة أجبتهُ، ومن سألني أعْطيْتهُ، ومن تواضعَ إليّ رفعته، ومن تواضع رحمته، ومن استغفرني غفرت لــه))
((در آسانی به درگاه الهی التماس کنید. خداوند متعال می‌فرماید: کسی که در آسانی و سختی مرا بخواند او را دوست دارم و هر کس از من بخواهد به او می‌بخشم و کسی که فروتنی کند او را والایی می‌بخشم و کسی که فروتنی کند او را می‌بخشم و کسی که آمرزش طلبد او را می‌آمرزم.))
(( ليسأل أحدكم ربه حاجته كلها حتى يسأله شسع نعله إذا انقطع ))
((هر کس از شما باید نیازش را از پروردگارش بخواهد حتی اگر بندهای کفشش باز شود آن را از خداوند بخواهد.))
اصرار در دعا:
ایشان صلی الله علیه وآله وسلم می‌فرماید:(( إن الله تعالى يحب الملحين في الدعاء ))
(( همانا خدا اصرار کنندگان در دعا را دوست دارد.))
(( إن الله تعالى يحب الملحين في الدعاء ))
(( همانا خدا اصرار کنندگان در دعا را دوست دارد.))
چه زیبا است صبوری که نیاز خواسته‌اش را می‌یابد و کسی که بر کوبیدن درب اصرار دارد تا این که وارد می‌شود.
***
(( إن الله تعالى يحب الملحين في الدعاء ))
(( همانا خدا اصرار کنندگان در دعا را دوست دارد.))
﴿كَانُوا قَلِيلاً مِنَ اللَّيْلِ مَا يَهْجَعُونَ * وَبِالْأَسْحَارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ﴾
(و از شب اندكى را مىغنودند * و در سحرگاهان [از خدا] طلب آمرزش می‌کردند.)
از زهری روایت است که گفت: ابوسلمه بن عبدالرحمن به من خبر داد که ابوهریره گفته است:
((قام رسول الله صلى الله عليه وسلم في صلاة وقمنا معه، فقال أعرابي وهو في الصلاة: اللهم ارحمني ومحمداً، ولا ترحم معنا أحداً، فلما سلم النبي صلى الله عليه وسلم قال للأعرابي: لقد حجرت واسعاً - يريد رحمة الله- ))
((پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم به نماز ایستاد و ما همراه او به نماز ایستادیم. یک اعرابی در نماز گفت: بار خدایا من و محمد را بیامرز و کسی را با ما نیامرز. وقتی پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم سلام داد به اعرابی فرمود: وسعتی را محدود کردی – منظورش رحمت خداوند بود.))
پرهیز از نفرین خود، مال و فرزندان:
مسلم از رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم روایت کرده است که:(( لا تدعوا على أنفسكم ))
((خودتان را نفرین نکنید.))
استثنای مجبور از تمام شروط دعا:
آخرین نکته‌ی خطبه، این که مجبور، از تمام شروط دعا معاف است. اگر مجبور باشید، پایبند یا غیر پایبند، موحد یا غیر موحد اگر دچار تنگنا شوید و در مهلکه افتید و مشکلی سخت دامنگیر شما شود و گفتید: هیچ کس جز تو ای خدا برای نجات من نیست؛ خداوند گمان شما را تبدیل به ناامیدی نمی‌کند. دلیل این سخن آن جاست که می‌فرماید:﴿أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَاءَ الْأَرْضِ أَئِلَهٌ مَعَ اللَّهِ قَلِيلاً مَا تَذَكَّرُونَ﴾
(يا [كيست] آن كس كه درمانده را چون وى را بخواند اجابت مى كند و گرفتارى را برطرف مى گرداند و شما را جانشينان اين زمين قرار مى دهد، آيا معبودى با خداست؟ چه كم پند مى‌پذيريد.)
پس دعای شخص مجبور به هر حالتی پذیرفته است و این مورد استثنایی است. خداوند می‌فرماید:
﴿ وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي وَلْيُؤْمِنُوا بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ ﴾
(و هرگاه بندگان من از تو در باره من بپرسند [بگو] من نزديكم و دعاى دعاكننده را به هنگامى كه مرا بخواند اجابت مى كنم پس [آنان] بايد فرمان مرا گردن نهند و به من ايمان آورند باشد كه راه يابند.)
